បម្រែបម្រួលថ្លៃភាគហ៊ុន បង្កើតឱ្យមានឱកាសក្នុងការស្វែងរកផលចំណេញ និងច្រាសមកវិញក៏អាចធ្វើឱ្យរងការខាតបង់ដល់វិនិយោគិនផងដែរ។ តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលបណ្តាលឱ្យថ្លៃភាគហ៊ុនមានបម្រែបម្រួល? ជាគោលការណ៍សត្យានុម័តក្នុងន័យសេដ្ឋកិច្ចតម្រូវការ និងការផ្គត់ផ្គង់ គឺជាហេតុផលចម្បងនាំឱ្យថ្លៃទំនិញ ឬផលិតផលមួយប្រែប្រួល។ វាដូចគ្នាផងដែរចំពោះភាគហ៊ុន។
កត្តាទាំងឡាយណាដែលនាំឱ្យមានតម្រូវការ (បញ្ជាទិញ) ភាគហ៊ុនច្រើនជាងការផ្គត់ផ្គង់ (បញ្ជាលក់) នឹងនាំឱ្យថ្លៃភាគហ៊ុនកើនឡើង ហើយច្រាសមកវិញ កត្តាទាំងឡាយណាដែលនាំឱ្យមានការផ្គត់ផ្គង់ (បញ្ជាលក់) ភាគហ៊ុនច្រើនជាងតម្រូវការ (បញ្ជាទិញ) នឹងនាំឱ្យថ្លៃភាគហ៊ុនធ្លាក់ចុះ។ ដើម្បីងាយស្រួលចងចាំ យើងសូមបែងចែកកត្តាទាំងនោះជា ៣ ធំៗរួមមាន កត្តាខាងក្នុង កត្តាខាងក្រៅ និងទំនោរទីផ្សារ។
កត្តាខាងក្នុង
កត្តាខាងក្នុងគឺសម្តៅដល់កត្តាពាក់ព័ន្ធនឹងប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មក្នុងក្រុមហ៊ុនផ្ទាល់ ដែលអាចជះឥទ្ធិពលដល់ថ្លៃភាគហ៊ុនខ្លួននៅលើទីផ្សារ។ កត្តាទាំងនេះរួមមានដូចខាងក្រោម៖
របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ
ជាទូទៅថ្លៃភាគហ៊ុននឹងមានការប្រែប្រួល នៅពេលក្រុមហ៊ុនចេញផ្សាយរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុប្រចាំត្រីមាស ឆមាស និង ប្រចាំឆ្នាំទៅតាមលទ្ធផលនៃអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន។ ប្រសិនបើរបាយការណ៍បង្ហាញពីកំណើននៃប្រាក់ចំណេញ ប្រសិទ្ធភាពនៃការគ្រប់គ្រងចំណាយ ភាពរឹងមាំនៃការលក់ជាដើម វានឹងធ្វើឱ្យកាន់តែមានភាពទាក់ទាញ និងផ្តល់ទំនុកចិត្តដល់វិនិយោគិន ហើយវិនិយោគិននឹងហ៊ានផ្តល់តម្លៃកាន់តែខ្ពស់ចំពោះថ្លៃភាគហ៊ុននោះ។
គោលនយោបាយភាគលាភ
គោលនយោបាយភាគលាភ និងសេចក្តីសម្រេចទៅលើអនុបាតបែងចែកភាគលាភ មានឥទ្ធិពលខ្លាំងទៅលើថ្លៃទីផ្សារ។ ប្រសិនបើក្រុមហ៊ុនមានគោលនយោបាយបែងចែកភាគលាភខ្ពស់ និងជាប្រចាំ វាមានការទាក់ទាញខ្ពស់ជាពិសេសសម្រាប់វិនិយោគិនរយៈពេលខ្លី។
ជាទូទៅនៅពេលជិតដល់ថ្ងៃបែងចែកភាគលាភ ថ្លៃភាគហ៊ុននឹងកើនឡើង ដោយសារអ្នកដែលទិញបាននឹងមានសិទ្ធិទទួលបានភាគលាភ ទោះបីជាទើបនឹងក្លាយជាម្ចាស់ភាគហ៊ុនក៏ដោយ។ ឧទាហរណ៍មួយផ្សេងទៀត ប្រសិនបើក្រុមហ៊ុនផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយដោយមិនបែងចែកភាគលាភរយៈពេល ៥ ឆ្នាំខាងមុខ ដោយរក្សាទុកប្រាក់ចំណេញទាំងអស់ជាទុនវិនិយោគសម្រាប់ពង្រីកអាជីវកម្ម វាអាចធ្វើឱ្យវិនិយោគិនមួយចំនួនដែលមិនអាចរង់ចាំបាន លក់ភាគហ៊ុនចេញដើម្បីទៅរកភាគហ៊ុនផ្សេងដែលផ្តល់ភាគលាភជាប្រចាំដល់ពួកគេ នោះថ្លៃភាគហ៊ុនអាចនឹងធ្លាក់ចុះ។
ព័ត៌មាននានាអំពីក្រុមហ៊ុន
ថ្លៃភាគហ៊ុនអាចឡើង ឬចុះ ក៏អាស្រ័យលើបម្រែបម្រួលនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនដែលអាចជះឥទ្ធិពលដល់ការព្យាករនៃលទ្ធផលអាជីវកម្មដូចជា ការរកឃើញបច្ចេកវិទ្យា ឬផលិតផលថ្មីដែលអាចវាយលុកទីផ្សារ និងយកប្រៀបលើគូប្រកួតប្រជែង ការផ្លាស់ប្តូរថ្នាក់ដឹកនាំ ឬបុគ្គលគន្លឹះក្នុងក្រុមហ៊ុន ការដេញថ្លៃបាន ឬបាត់បង់គម្រោងធំៗដែលទ្រទ្រង់ចំណូល ការរងបណ្តឹងធំៗ ។ល។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងមួយគឺថ្លៃភាគហ៊ុនរបស់ក្រុមហ៊ុន Apple បានកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ បន្ទាប់ពីមានការចេញផ្សាយនូវព័ត៌មាន ដែលថាក្រុមហ៊ុននេះមានបំណងនឹងបង្កើតរថយន្តអគ្គិសនីក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ ខាងមុខ។
ជាលក្ខខណ្ឌនៃបទប្បញ្ញត្តិ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ និងព័ត៌មានសំខាន់ៗខាងលើរបស់ក្រុមហ៊ុនបោះផ្សាយលក់ភាគហ៊ុនត្រូវតែធ្វើការផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈតាមរយៈប្រព័ន្ធរបស់ផ្សារមូលបត្រ។ ដូចនេះវិនិយោគិនអាចធ្វើការស្វែងរកព័ត៌មានទាំងនេះនៅលើបណ្តាញចែកចាយព័ត៌មានសាជីវកម្ម (Corporate Disclosure) របស់ផ្សារមូលបត្របាន។
កត្តាខាងក្រៅ
កត្តាសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ
ភាពមិនប្រាកដប្រជានៃសេដ្ឋកិច្ច និងអស្ថិរភាពនយោបាយគឺជាមូលហេតុមួយដែលបណ្តាលឱ្យសម្ទុះទីផ្សារមូលបត្រមានការធ្លាក់ចុះផងដែរ។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ ភាពមិនប្រក្រតីរបស់ក្រុមហ៊ុនចុះបញ្ជីនឹងចាប់ផ្តើមលេចឡើង ដែលនាំឱ្យប្រាក់ចំណេញមានការធ្លាក់ចុះ និងការក្ស័យធនកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ ដោយសារទំនុកចិត្តរបស់វិនិយោគិនត្រូវបានកាត់បន្ថយ ដូច្នេះពួកគេនឹងចាប់ផ្តើមលក់ភាគហ៊ុនដែលខ្លួនកាន់កាប់នៅចំនួនធំជាមួយថ្លៃថោក។ ផ្ទុយទៅវិញ ថ្លៃភាគហ៊ុននឹងមានសម្ទុះកើនឡើង ប្រសិនបើប្រទេសមានសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។
កត្តាអត្រាការប្រាក់
អត្រាការប្រាក់ និងថ្លៃភាគហ៊ុនគឺមានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងជិតស្និទ្ធ។ អត្រាការប្រាក់កើននាំឱ្យថ្លៃភាគហ៊ុនធ្លាក់ចុះ ផ្ទុយទៅវិញ ថ្លៃភាគហ៊ុននឹងកើនឡើង បើអត្រាការប្រាក់ធ្លាក់ចុះ។ជាធម្មតា អត្រាការប្រាក់កើនឡើងខ្ពស់មានន័យថា ថ្លៃដើមនៃប្រាក់កម្ចីថ្លៃជាងមុនធ្វើឱ្យប្រាក់ចំណេញរបស់ក្រុមហ៊ុនត្រូវបានកាត់បន្ថយ។
ការណ៍នេះនឹងញុំាងឱ្យទំនុកចិត្តវិនិយោគិនមកលើការវិនិយោគលើភាគហ៊ុនធ្លាក់ចុះ ដោយសារពួកគេរំពឹងថាផលចំណេញត្រឡប់មកវិញមានអត្រាទាបជាហេតុបណ្តាលឱ្យការលក់ភាគហ៊ុនចំនួនធំនៅថ្លៃថោកមានការកើនឡើង។
កត្តាគោលនយោបាយពន្ធ
រាល់ការកែប្រែនូវគោលនយោបាយពន្ធនានា ដូចជា ពន្ធដារ ពន្ធគយ ការលើកទឹកចិត្តពន្ធ ។ល។ សុទ្ធតែប៉ះពាល់ដល់ថ្លៃដើមរបស់ផលិតផល និងសេវាកម្ម ជាហេតុធ្វើឱ្យប្រាក់ចំណេញ និងចំណូលរបស់ក្រុមហ៊ុនមានការធ្លាក់ចុះដែលបណ្តាលឱ្យបម្រែបម្រួលថ្លៃភាគហ៊ុនកើតមានឡើងទៅតាមការយល់ឃើញ និងរំពឹងទុករបស់វិនិយោគិន។
កត្តាគ្រោះធម្មជាតិ និងគ្រោះថ្នាក់ចៃដន្យ
ជាទូទៅ ក្រុមហ៊ុន អាចប្រឈមនឹងបញ្ហាគ្រោះធម្មជាតិ និងគ្រោះថ្នាក់ដោយចៃដន្យផ្សេងៗ ដូចជាជំងឺរាតត្បាតជាសកល ទឹកជំនន់ រញ្ជួយដី កុបកម្ម ដែលអាចនាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់ប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុនទាំងមូល និងធ្វើឱ្យមានការខាតបង់ជាសាច់ប្រាក់ ឬទ្រព្យសកម្មផ្សេងៗ។
ហើយកត្តានេះនឹងធ្វើឱ្យស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់ក្រុមហ៊ុនជួបនឹងអស្ថិរភាព ជាហេតុបណ្តាលឱ្យវិនិយោគិនបាត់បង់ទំនុកចិត្ត និងនាំគ្នាលក់ចេញនូវភាគហ៊ុនដែលពួកគេកាន់កាប់ទាំងអស់របស់ក្រុមហ៊ុននោះ នោះថ្លៃភាគហ៊ុននឹងមានការធ្លាក់ចុះយ៉ាងគម្ហុក។ យ៉ាងណាមិញ មិនមែនគ្រប់ប្រភេទក្រុមហ៊ុនសុទ្ធតែជួបប្រទះនឹងការលំបាកនោះទេ។
ជាក់ស្តែងក្នុងអំឡុងពេលនៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ ១៩ យើងសង្កេតឃើញថា ស្ថានភាពក្រុមហ៊ុនបណ្តាញសង្គមខ្លះមិនមានការធ្លាក់ចុះដុនដាបដូចក្រុមហ៊ុនដទៃនោះទេ ប៉ុន្តែបែរជាមានភាពប្រសើរឡើងទៅវិញ ដោយសារអត្រាអ្នកប្រើប្រាស់មានការកើនឡើង ដែលធ្វើឱ្យអត្រាចំណេញរបស់ក្រុមហ៊ុនកើនឡើង ជាហេតុបណ្តាលឱ្យថ្លៃភាគហ៊ុនរបស់ពួកគេនៅលើទីផ្សារក៏កើនឡើងទៅតាមនឹងដែរ។
កត្តាផលិតផលជំនួស
កត្តាផលិតផលជំនួសនេះ សម្តៅដល់ការលក់ចេញភាគហ៊ុនដែលពុំសូវមានសន្ទនីយភាព ឬកំណើន ហើយប្តូរមកទិញភាគហ៊ុនផ្សេងឬឧបករណ៍ហិរញ្ញវត្ថុផ្សេងៗទៀត ដូចជាបរធនវិនិយោគអចលនវត្ថុ (REITs)។ ខណៈដែលជម្រើសភាគហ៊ុន និងផលិតផលហិរញ្ញវត្ថុកាន់តែសម្បូរបែបវិនិយោគិនក៏មានជម្រើសកាន់តែច្រើនក្នុងការរៀបចំរើរុះផលបត្រវិនិយោគរបស់ខ្លួនដោយបត់បែនទៅតាមស្ថានភាព ដើម្បីសម្រេចគោលដៅវិនិយោគរបស់ខ្លួន។ ដូច្នេះ ការផ្លាស់ប្តូរគោលដៅវិនិយោគនឹងជំរុញឱ្យមានការទិញ-លក់ភាគហ៊ុននានា ដែលបណ្តាលឱ្យថ្លៃប្រែប្រួលជាលំដាប់។
ប្រតិបត្តិការជួញដូរដោយចៃដន្យ (Incidental Transaction)
ប្រតិបត្តិការជួញដូរដោយចៃដន្យ (Incidental Transaction) គឺជាការជួញដូរមួយប្រភេទ ដែលភាគហ៊ុនត្រូវបានជួញដូរនៅថ្លៃមួយអាស្រ័យតាមការសន្និដ្ឋានផ្សេងៗ ជាជាងថ្លៃពិតប្រាករបស់ភាគហ៊ុននោះ។ ការសនិ្នដ្ឋាននោះអាចជាការលេចផ្សាយនូវព័ត៌មានដែលមិនល្អ និងព័ត៌មានសម្ងាត់ក្នុងក្រុមហ៊ុនដែលមិនត្រូវបានប្រកាសជាសាធារណៈ ហើយកត្តាទាំងអស់នេះនឹងជំរុញឱ្យមានការដាក់លក់ និងទិញភាគហ៊ុនក្នុងចំនួនច្រើននៅថ្លៃមួយមិនប្រក្រតី និងមាននិន្នាការឡើងចុះឥតឈប់ឈរ។
កត្តាទំនោរទីផ្សារ
ទំនោរទីផ្សារ ឬ ហៅម្យ៉ាងទៀតថា កត្តាចិត្តសាស្ត្ររបស់វិនិយោគិន គឺជាការឆ្លុះបញ្ចាំងនូវអារម្មណ៍របស់វិនិយោគិនមកលើទីផ្សារ ដោយវិនិយោគិនធ្វើការសម្រេចចិត្តវិនិយោគផ្អែកលើអារម្មណ៍របស់ខ្លួន ឬតាមគេតាមឯង ជាជាងការត្រិះរិះពិចារណាលើកត្តាមូលដ្ឋាន និងបច្ចេកទេស ដែលជាទូទៅច្រើនចំណាយពេលយូរក្នុងការស្វែងយល់។ ឧទាហរណ៍នៅពេលដែលថ្លៃភាគហ៊ុនមួយកំពុងស្ទុះឡើងខ្លាំងម្នាក់ៗសម្រុកទិញតាមគ្នាដោយមិនបានគិតថា តើថ្លៃភាគហ៊ុននោះបានឡើងដល់ចំណុចខ្ពស់បំផុត ឬនៅ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យថ្លៃទីផ្សារភាគហ៊ុននោះអាចឡើងខ្ពស់ជាងតម្លៃពិតប្រាកដរបស់ខ្លួន។
ឧទាហរណ៍ផ្សេងទៀតដូចជា នៅពេលដែលមានភាគហ៊ុនថ្មីទើបនឹងចុះបញ្ជី វិនិយោគិនមួយចំនួនបានលក់ភាគហ៊ុនក្នុងដៃដើម្បីយកទៅទិញភាគហ៊ុនថ្មីតាមគ្នា ដូចនេះចង់ឬមិនចង់ភាគហ៊ុនថ្មីនោះនឹងកើនថ្លៃដោយសារមនុស្សម្នាចង់ទិញច្រើន ឯភាគហ៊ុនដែលត្រូវបានគេលក់ចេញច្រើននឹងធ្លាក់ថ្លៃបើទោះជាពេលខ្លះលទ្ធផលអាជីវកម្មភាគហ៊ុនដែលត្រូវបានគេលក់ចេញនោះនៅបន្តរឹងមាំក៏ដោយ។ កត្តាទំនោរទីផ្សារនេះពិបាកគ្រប់គ្រង និងវាយតម្លៃជាងគេ ដោយសារថាពុំមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ក្នុងការវិភាគ ប៉ុន្តែវាពិតជាមានឥទ្ធិពលគួរឱ្យកត់សម្គាល់មកលើបម្រែបម្រួលថ្លៃភាគហ៊ុនក្នុងទីផ្សារ ដែលវិនិយោគិនមិនគួរមើលរំលង។
រៀបរៀងដោយ៖ ក្រុមហ៊ុនផ្សារមូលបត្រកម្ពុជា នាយកដ្ឋានប្រតិបត្តិការទីផ្សារ
អ៊ីមែល៖ market@csx.com.kh
ទូរសព្ទ៖ 023 95 88 88 / 023 95 88 85
