(ភ្នំពេញ)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ៣រោច ខែជេស្ឋ ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ព.ស.២៥៦៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣នេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា អញ្ជើញសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការអគារបណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា និងប្រគល់សញ្ញាបត្រដល់សិស្សចៅក្រម សិស្សក្រឡាបញ្ជី សិស្សអាជ្ញាសាលា សិស្សសារការី។
វត្តមានរបស់សម្តេចតេជោ សម្រាប់កម្មវិធីទាំងពីរនាថ្ងៃនេះ ជាការបង្ហាញអំពីការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់របស់ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី លើការបណ្តុះបណ្តាល និងការពង្រឹងសមត្ថភាពធនធានមនុស្សក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌ ដែលជាផ្នែកមួយនៃការងារកែទម្រង់វិស័យយុត្តិធម៌របស់រាជរដ្ឋាភិបាល សំដៅលើកកម្ពស់គុណភាព និងប្រសិទ្ធភាព នៃការផ្តល់សេវាយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋ។
លោក កើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានឱ្យដឹងថា នៅមុនឆ្នាំ២០០២ កម្ពុជាពុំមានសាលាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈតុលាការនោះទេ។ នៅពេលនោះ ចៅក្រម, ព្រះរាជអាជ្ញា និងក្រឡាបញ្ជី ត្រូវបានជ្រើសចេញពីធនធានមនុស្សដែលនៅរស់រានមានជីវិតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត រួចបញ្ជូនទៅបណ្តុះបណ្តាលនៅក្រៅប្រទេស ឬបំពាក់បំប៉នជំនាញរយៈពេលខ្លី មុននឹងត្រូវជ្រើសឱ្យចូលបំពេញការងារនៅតាមសាលាជម្រះក្តី និងអយ្យការអមសាលាជម្រះក្តីនានា។
ដោយមានជំនួយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពីប្រទេសបារាំង ក្រោមកម្មវិធី «ការគាំទ្រនីតិរដ្ឋ» ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈតុលាការ បានចាប់ផ្តើមដំបូងនៅឆ្នាំ២០០២ តាមរយៈការបង្កើតឱ្យមានជា «សាលាភូមិន្ទចៅក្រម» ដោយអនុក្រឹត្យចុះថ្ងៃទី៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០២។ បន្ទាប់មកនៅឆ្នាំ២០០៥ ក្នុងក្របខណ្ឌកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ របស់រាជរដ្ឋាភិបាល សាលាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈផ្នែកតុលាការនេះ ក៏បានអភិវឌ្ឍខ្លួនទៅជា «រាជបណ្ឌិត្យសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការ»។ ចុងក្រោយនេះ តាមរយៈព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/០៣២៣/៥២០ ចុះថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ «រាជបណ្ឌិតសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការ» ត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមកជា «បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា» ដែលជាផ្នែកមួយនៃការកែទម្រង់ស្ថាប័នបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈផ្នែកច្បាប់ និងតុលាការរបស់កម្ពុជា។
ការផ្លាស់ប្តូរសំដៅ៖ ទី១) ពង្រឹងគុណភាពនៃការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី អាជ្ញាសាលា និងសារការី, ទី២) ពង្រីកសក្តានុពលភាព នៃស្ថាប័ននេះ ដើម្បីបណ្តុះបណ្តាលពង្រឹងសមត្ថភាពបច្ចេកទេសរបស់មន្ត្រីកាន់ការងារច្បាប់ផ្សេងទៀត ក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌ ជាពិសេសមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ មន្ត្រីរបស់អង្គភាពរដ្ឋបាលតុលាការ និងមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ផ្សេងទៀត និង ទី៣) លើកកម្ពស់សមត្ថភាពផ្នែកសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងផ្សព្វផ្សាយនូវស្នាដៃផ្សេងៗ ដែលជាឧត្តមប្រយោជន៍ដល់វិស័យច្បាប់ និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
ដើម្បីអនុវត្តបេសកកម្មបន្ថែមថ្មីនេះ «សាលាច្បាប់ (Law School)» មួយត្រូវបានបង្កើតឡើង ជារចនាសម្ព័ន្ធថ្មីបន្ថែមចំណុះឱ្យបណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា។
លោក កើត រិទ្ធ បានឱ្យដឹងទៀតថា បច្ចុប្បន្ននេះ បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា គឺជាគ្រឹះស្ថានបណ្តុះបណ្តាលសាធារណៈ ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ និងដឹកនាំដោយក្រុមប្រឹក្សាភិបាលមួយ ហើយមានរចនាសម្ព័ន្ធចំណុះ រួមមាន៖ សាលាភូមិន្ទចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា, សាលាភូមិន្ទក្រឡាបញ្ជី, សាលាភូមិន្ទអាជ្ញាសាលា, សាលាភូមិន្ទសារការី, សាលាច្បាប់ និងអគ្គលេខាធិការដ្ឋាន ព្រមទាំងមានក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រ និងគរុកោសល្យមួយជាសេនាធិការ។
ដោយឡែក មជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈមេធាវី ដែលជាស្ថាប័នបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈមេធាវី ក្រោមគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក៏ស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលផ្នែករដ្ឋបាលនៃបណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជាផងដែរ។ បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា មានថ្នាក់ដឹកនាំ, មន្ត្រីរាជការ, មន្ត្រីជាប់កិច្ចសន្យា និងគ្រូបណ្តុះបណ្តាល ដែលកំពុងបម្រើការងារសរុបចំនួន ១២១នាក់ (នារី ២៦ នាក់) ក្នុងនោះ គ្រូបណ្តុះបណ្តាលមានចំនួន ៥០នាក់ (នារី ៩នាក់) ដែលសុទ្ធសឹងជាឥស្សរជន ដែលជាចៅក្រម ជាព្រះរាជអាជ្ញា និងជាអ្នកប្រកបវិជ្ជាជីវៈច្បាប់ ដែលមានចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ខ្ពស់ក្នុងវិស័យច្បាប់ និងយុត្តិធម៌។
ជាលទ្ធផលការងារ គិតចាប់ពីឆ្នាំ២០០២ រហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា ផលិតបានធនធានជាចៅក្រម, ព្រះរាជអាជ្ញា, ក្រឡាបញ្ជី, អាជ្ញាសាលា និងសារការី សរុបចំនួន ១,៩៤៣នាក់ (នារី ៤៤៥ នាក់ និងមានជនពិការចំនួន ៣នាក់) ក្នុងនោះរួមមាន៖
- សិស្សចៅក្រមជំនាន់ទី១ ដល់ជំនាន់ទី៩ សរុបចំនួន ៥១០ នាក់ (នារី ៩២ នាក់, និងពិការដៃ ១នាក់)
- សិស្សចៅក្រមផ្ទៃក្នុងជំនាន់ទី១ ចំនួន ៣២នាក់ (នារី ៥ នាក់ និងពិការជើង ១ នាក់)
- សិស្សក្រឡាបញ្ជីជំនាន់ទី១ ដល់ជំនាន់ទី៧ សរុបចំនួន ៦៥៤ នាក់ (នារី ១៨១ នាក់)
- សិស្សក្រឡាបញ្ជីផ្ទៃក្នុងជំនាន់ទី១ ដល់ជំនាន់ទី៣ សរុបចំនួន ៦៦ នាក់ (នារី ២៤ នាក់)
- សិស្សមន្ត្រីសុក្រឹតការក្រឡាបញ្ជីជំនាន់ទី១ ដល់ជំនាន់ទី៨ សរុបចំនួន ៦១៦នាក់ (នារី ១២៧ នាក់)
- សិស្សអាជ្ញាសាលាជំនាន់ទី១ ចំនួន ២៨ នាក់ (នារី ២នាក់)
- សិស្សសារការីជំនាន់ទី១ និងជំនាន់ទី២ សរុបចំនួន ៣៧ នាក់ (នារី ១៤ នាក់ និងពិការជើង ១នាក់)។
ដោយឡែក សិស្សវិជ្ជាជីវៈទាំងអស់ ទាំងសិស្សចៅក្រម, ក្រឡាបញ្ជី, អាជ្ញាសាលា និងសារការី ដែលកំពុងសិក្សានៅបណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា មានចំនួនសរុប ២៧០នាក់ (នារី ៨៧នាក់)។
ក្នុងចំណោមសិស្សវិជ្ជាជីវៈទាំង ១,៩៤៣នាក់ ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សានាពេលកន្លងមក មានតែសិស្សចៅក្រមជំនាន់ទី១ ចំនួន ៥៥នាក់ (នារី ៦នាក់) និងសិស្សមន្ត្រីសុក្រឹតការក្រឡាបញ្ជីជំនាន់ទី១ ចំនួន ៥៣នាក់ (នារី ៧ នាក់) ប៉ុណ្ណោះ ដែលបានទទួលសញ្ញាបត្ររួច។
សម្រាប់ពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រដែលត្រូវរៀបចំឡើងក្រោមអធិបតីភាពរបស់ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី គឺជាការប្រគល់សញ្ញាបត្រជាផ្លូវការជាលើកទី២ ដល់សិស្សវិជ្ជាជីវៈទាំងអស់ ចំនួន ១,៨៣៥នាក់ (នារី ៤៣២នាក់) ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាដោយជោគជ័យតាំងពីឆ្នាំ២០០៨ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២២។
បច្ចុប្បន្នសិស្សវិជ្ជាជីវៈទាំងអស់ ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាដោយជោគជ័យ ទាំងសិស្សចៅក្រម សិស្សក្រឡាបញ្ជី សិស្សអាជ្ញាសាលា និងសិស្សសារការី បាននិងកំពុងបំពេញមុខងារជាចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី និងជាអាជ្ញាសាលា នៅតាមសាលាជម្រះក្តី និងអយ្យការអមសាលាជម្រះក្តីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ និងជាសារការីនៅតាមមន្ទីរសារការីនានា នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រមទាំងមួយចំនួន កំពុងបំពេញការងាររដ្ឋបាលសាធារណៈផងដែរ។
លោក កើត រិទ្ធ បានឱ្យដឹងទៀតថា ទន្ទឹមនឹងការបណ្តុះបណ្តាលដំបូង, បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា ក៏បានអនុវត្តផងដែរនូវកម្មវិធី បណ្តុះបណ្តាលបន្តដល់ចៅក្រម, ព្រះរាជអាជ្ញា, ក្រឡាបញ្ជី, អាជ្ញាសាលា និងសារការី ព្រមទាំងមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ផ្សេងទៀត តាមរយៈកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលរយៈពេលខ្លី, សិក្ខាសាលា និងបទបឋកថានានា សំដៅបន្តពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ជាប់ជាប្រចាំ នូវសមត្ថភាពនៃមន្រ្តីវិជ្ជាជីវៈច្បាប់ និងតុលាការ ឱ្យឆ្លើយតបបានទៅនឹងការវិវត្តរីកចម្រើនឥតឈប់ឈររបស់សង្គមជាតិ និងវិស័យច្បាប់។ ទន្ទឹមនេះ បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា ក៏បាននិងកំពុងធ្វើការកែទម្រង់ផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន ទាំងលើយន្តការដឹកនាំ ទាំងលើកម្មវិធីសិក្សារបស់សាលាវិជ្ជាជីវៈនីមួយៗ ទាំងលើការលើកកម្ពស់សមត្ថភាពរបស់គ្រូបង្គោលផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ និងផ្នែករដ្ឋប្បវេណី ព្រមទាំងគ្រូបង្គោលពាក់ព័ន្ធជំនាញពិសេសផ្សេងៗទៀត។
បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសជប៉ុន តាមរយៈអង្គការ JICA បាននិងកំពុងជួយបណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជាក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រ្គោលផ្នែករដ្ឋប្បវេណី, ហើយខាងសាលា កំពុងស្វែងរកដៃគូសហការបន្ថែមទៀត ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរបទពិសោធន៍ សំដៅលើកកម្ពស់សមត្ថភាពនៃបណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលប្រមូលផ្តុំការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈច្បាប់ និងតុលាការ នៅទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
កន្លងមក ក្នុងការអនុវត្តបេសកកម្មរបស់ខ្លួន បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា ក៏ទទួលបាននូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពីដៃគូមួយចំនួន រួមមាន៖ បារាំង, ជប៉ុន, អង់គ្លេស, សហរដ្ឋអាមេរិក, សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ, អាល្លឺម៉ង់, អូស្ត្រាលី, ស៊ុយអែត, ទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការជប៉ុន JICA, កម្មវិធីអូស្ត្រាលី-អាស៊ី ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្ស (AAPTIP), អង្គការបេសកកម្មអន្តរជាតិ IJM, កម្មវិធីអាស៊ាន-អូស្ត្រាលីដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្ស (ASEAN-ACT) និងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ADB ជាដើម។
ពាក់ព័ន្ធនឹងទីកន្លែងបម្រើការងាររបស់បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជាវិញ លោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានឱ្យដឹងថា ដំបូងឡើយនៅឆ្នាំ២០០២ បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជាមានកន្លែងបម្រើការងារតូចចង្អៀត ដោយមានតែ ៧បន្ទប់ប៉ុណ្ណោះ ហើយជាផ្នែកមួយនៃអគាររបស់សាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាលសម្រាប់ប្រើប្រាស់ទាំងលើមុខងាររដ្ឋបាល ទាំងលើមុខងារបណ្តុះបណ្តាល។
រហូតដល់ឆ្នាំ២០០៥ ក្រោមជំនួយឥតសំណងរបស់ប្រទេសជប៉ុន, បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា ទទួលបានអគារថ្មី ១ខ្នង កម្ពស់ ៤ជាន់ នៅក្នុងទីតាំងជាមួយសាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាល, មានបន្ទប់ការិយាល័យចំនួន ២០បន្ទប់, បន្ទប់សិក្សាចំនួន ៥បន្ទប់, សាលប្រជុំចំនួន១ និងសាលសហសិក្សាចំនួន១។
ក្រោមជំនួយរបស់អង្គការសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់, អគារអន្តេវាសិកដ្ឋាន ១ខ្នង មាន ១០បន្ទប់ សម្រាប់សិស្សចៅក្រមជានារីមកពីជនបទស្នាក់នៅ និងមានបន្ទប់ប្រជុំ ១ និងបណ្ណាល័យចំនួន១ ត្រូវបានសាងសង់ឡើង។
បច្ចុប្បន្នទីតាំងរបស់បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា ត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរមកទីតាំងថ្មី ដែលមានអគារដ៏ធំចំនួន ២ខ្នង លើផ្ទៃដីជាង ២ហិកតា ដែលត្រូវសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនាពេលនេះ។
អគារថ្មីទាំង២នេះ រួមមាន៖ អគារទី១ មានឈ្មោះថា «អគាររដ្ឋបាលពហុបំណងនៃវិស័យយុត្តិធម៌» និងអគារទី២ មានឈ្មោះថា «បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា»។ អគារទី១ នេះ មានទំហំ ៦០ម x ៣០ម, មានកម្ពស់ ៣ជាន់ និង មានផ្ទៃក្រឡាសរុបចំនួន ៤,៩៤៦ ម៉ែត្រក្រឡា មានមុខងារប្រើប្រាស់ជាទីតាំងរដ្ឋបាលរបស់បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា និងយន្តការមួយចំនួនក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌ ជាអាទិ៍ ក្រុមប្រឹក្សានីតិកម្ម និងយុត្តិធម៌, ក្រុមប្រឹក្សាកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ជាដើម។
ចំណែកឯអគារទី២ មានទំហំ ៥២ម x ៤០ម, មានកម្ពស់ ៣ជាន់ និងមានផ្ទៃក្រឡាសរុបចំនួន ៥,៧១៦ម៉ែត្រក្រឡា និងមានមុខងារប្រើប្រាស់ជាទីកន្លែងបណ្តុះបណ្តាលរបស់បណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា និងរបស់មជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈមេធាវី របស់គណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាផងដែរ។
ការសាងសង់អគារទាំង ២ខ្នងនេះ បានប្រើរយៈពេល ១ឆ្នាំ ៦ខែ និង ២៧ថ្ងៃ និងបានប្រើប្រាស់ថវិកាជាតិសរុបប្រមាណ ៤.៩១លានដុល្លារអាមេរិក។ អគារថ្មីចំនួន ២ខ្នង ដ៏ធំស្កឹមស្កៃនេះ គឺជាសមិទ្ធផលថ្មីក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌ ដែលលេចឡើងក្រោមម្លប់សន្តិភាព និងក្រោមការដឹកនាំដ៏ប៉ិនប្រសប់ ប្រកបដោយគតិបណ្ឌិត និងចក្ខុវិស័យវែងឆ្ងាយរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី៕
